ОЮУНЫ ХУЛГАЙ – АДГИЙН ХУЛГАЙ

Зарим ном, нетийн бичлэг уншиж суутал нэг их танил өгүүлбэрүүд, сэтгэлгээ гараад ирнэ. Энэ юу билээ гэтэл өмнө өөрийн маань бичсэн үг, өгүүлбэрүүд, заримдаа бүтэн өгүүллэг маань өөр хүний нэрээр явж байх..,
Эхэндээ ч “Хүнд л хүрч байвал...” гэсэн юм бодоод тоолгүй, бүр баярлаад л өнгөрдөг байв. Гэтэл сүүлдээ “Даварсаар даварсаар Давгын оронд” гэдэг шиг тийм зүйл олон дахин давтагдах болж, номонд хүртэл бүхэл бүтэн өгүүллийг маань хойно урдаас нь нэг нэг өгүүлбэр өөрчлөн хэвлүүлчихээд өөрийнхөө нэрийг залчихсан, өнөөх ном нь гайгүй бестселлер номын тоонд орчихсон яваад байгааг үе үе харахаар заримдаа ч ой гутах. Би ямар хэн нэгэн тэнэгийн өмнөөс хэдэн жил ном шагайж, насан туршдаа олсон мэдсэнээ, хураасан цуглуулснаа шавхаж, авьяас чадвараа дайчилж явсан болох уу гэсэн нэг муухан хар бодол, харамсал төрөх юм.
Гэтэл одоо бүр байчихаад “санамсаргүй тохиолдлоор давхцаж болно шүү дээ, юун сүртэй юм” гэсэн тайлбар сонсох нь... Гэнэн тэнэглэл гэж үүнийг л хэлэх байх даа.
Уран бүтээлчийн хэл найруулга, хэв маяг хэзээ ч давтагдашгүй, давхцашгүй байдаг юм гэдгийг энд бүр онцлон тодруулж хэлмээр байна. Хэл баялаг байх тусмаа давхцал гарах магадлал бараг байхгүй болдог. Тухайн уран бүтээлчийн хэл найруулгаар нь сэтгэлгээний цараа, ур чадвар харагдаж, сэтгэл зүрх, эрмэлзэл тэмүүлэл нь хүртэл мэдрэгдэж байдаг юм. Үүнийг оюуны хулгайчид мэддэггүй бол одоо МЭДТҮГЭЙ гэж хэлмээр байна. Уран бүтээлчдээс та бүхний хулгайлсан өгүүлбэр бүрт дээр чинь тэдгээр уран бүтээлчид өөр өөрсдийн хэзээ ч арилашгүй өвөрмөц тамгыг дарж орхисон байдаг юм, тийм тамга махан нүдтэй хулгайчдад харагддаггүй юм, тийм болохоор им тамгагүй юм байна гээд уран бүтээлчдийн бүтээлээс өм цөм баярлаад шүүрээд байж болохгүй шүү, ийм хулгай хэзээ ч баригддаг юм шүү гэдгийг анхааруулмаар байна.
Харин зүгээр нэг албаны илтгэлийн, санхүүгийн тайлангийн өгүүлбэр бол санамсаргүйгээр давхцаж болно. Давхцаж ч байдаг.
Уг нь нэг өгүүлбэрийн цаана хэдэн жилийн хөдөлмөр, магадгүй насан туршийн хөдөлмөр, хураасан мэдлэг, ур чадвар байдаг юм шүү дээ. Нэг өгүүлбэрийг, ялангуяа судалгаа шинжилгээний нэг өгүүллэг, хүний сэтгэлийг хөдөлгөсөн ганц гайгүй сайн өгүүлбэр, бүр оносон ганц үг ч болов олж бичих гэж уран бүтээлч ямар их хүч хөдөлмөр, цаг хугацаа зардгийг тэгэж сууж үзсэн хүн л зовлонг нь ойлгох байх, ялангуяа чөмгөө дундартал, хараагаа ширгэтэл, нуруугаа бөгтийтөл сууж үзсэн уран бүтээлчид л энэ зовлонг хуваалцана.
Харин бэлэн илтгэл, тайлан харж, ашиглачихаад туугаад явдаг нөхдүүд бол түүнийг хэзээ ч ойлгохгүй янзтай. Үгүй ядахдаа ишлэл авснаа дурдаад, хаалт хашилтад оруулдаггүй юм аа гэхэд ашигласан материалынхаа жагсаалтад ч болов авсан линкээ оруулчихаж байвал болно шүү дээ. Миний л мэдэхийн хэд хэдэн танил, найз нөхдөд маань яг ийм зүйл тохиолдсон, бид дэмий л өөр хоорондоо зовлонгоо ярьж, бухимдлаа тайлаад л өнгөрдөг.
Оюуны хулгай гэдэг ч халаасны хулгайгаас долоон дор дор хогийн хулгай юм даа. Хүний оюуны охь шимээс шимэгчилж, сорох замаар алдар нэр, бизнес олж амьдарна гэдэг нэг удаагийн гар утас туусантай харьцуулахын аргагүй хөгийн зүйл юм.
Оюуны хөдөлмөрийг манайд тодорхой үнэлж сураагүй, түүнийг хамгаалах эрхзүйн болоод сэтгэлгээ, соёлын орчин бүрдээгүй байдал байсаар байна. Уг нь манайд “Оюуны өмчийн тухай хууль” гээд сайхан нэртэй хууль бий. Заалтууд нь ч сүрхий хатуу, оюуны өмчийн хулгай хийсэн нь нотлогдвол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 250 дахин нугалж торгох, 6 сараас 3 жил хүртэл хорих ялтай. Харин харамсалтай нь энэ хууль хэрэгжиж байхыг нь би л лав мэдэхгүй юм байна.
Гэхдээ манайд ийм хулгай цаашид үргэлжилсээр байвал энэ хууль эрх биш нэг амь орох биз ээ.