Монголын нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Р. Самдандовж гуайгаас "Сэтгэлийн өргөл" хэмээх их өвөрмөц сайхан номыг нь гардан авав. Энэ ном Р. Самдандовж гуайн 40 дэх ном нь юм байна.
Мөн үнэтэй сургааль зөвлөгөөг нь сонсов.
Би хүнд номоо өгөхдөө хайш яайш гарын үсэг зурсан болоод өгдөг. Гэтэл тэр нь их хайхрамжгүй, хүндэтгэлгүй, бас соёлгүй хандлага юм байна. Хүнд номоо хэрвээ дурсгал болгон өргөн барьж буй бол сэтгэлийн үгээ харамгүй бичиж, итгэлийн галыг нь хөгжөөж өгч байх хэрэгтэй аж. Ном бол ердийн нэгэн бэлэг биш, түүнд эрхэм хүндэтгэлтэй хандаж байх ёстой юм байна гэдгийг Самдандовж ахын үлгэр жишээ, үг сануулгаас сайтар ойлгож авлаа. Хүнд ном өгч буй бол дэлгэн барьж байх хэрэгтэй аж. Үүгээр нэгд: номоо эрхэмлэсэн, утга санаа нь дэлгэрэн дэгжихийг билэгдсэн, хоёрт: өгч буй хүнээ эрхэмлэн хүндэлсэн сэтгэлгээ, хандлага илэрнэ.
Номын соёл гэж бүхэл бүтэн цогц соёл байна. Бидний өвөг дээдэс өөрсдөө эсгий гэрт сууж, хөдсөн дээл өмсдөг ч номоо алт эрдэнэсээр урлаж, торгоор баринтагладаг байсан. Номыг эрхэмлэх үзэл санаа их эртнийх. Энэ нь тэдний соён гэгээрсэн ухааны үр, илрэл.
Өвөг дээдэс маань "Номон дээр гишгэх нь алдас", "Номын цагаан буян", "Бэлэг бэлгийн дээд ном" гэх мэтээр үе үедээ сургаж ирсэн. Энэ нь номоо хүндлэн дээдэлж ирсэн манай үндэстний их ухааны илрэл аж. Ер аливаа улс үндэстний соёлын чадавхийг номонд хандаж буй хандлагаар нь тодорхойлдог ч тохиолдол бий. Бидний дээдэс энэ талаар хэнээс дутахгүй байжээ.
Ном - эхлүүлэх, - бүтээх, - дуусгах, - унших, - хэрэглэх, - хадгалах, - дамжуулах, - бэлэглэх, - өвлөх гэх мэтэд бүгдэд нь нарийн утга учир бүхий өв соёлын уламжлал бий. Бид тэр бүрийг нарийн мэддэггүй. Энэ мэтийг хэлээд сургаад өгөх эрдэмт ах нар байгаад талархаад баршгүй.
Их баярлалаа. Мөн ухаарч ойлгох учиртай олон зүйлсийг ярилцсан танин мэдэхүйн нэгэн үдшийг хамтдаа өнгөрөөлөө.
Ах номдоо доорх үгийг дайжээ.
"Эрхэм хүндэт дүү Б.Наминчимэд Танаа
Авъяаслаг, гэгээн оюунт хүмүүсийн үг
Амьд хийгээд бурханлаг ажгуу.
Амьд үгсийн ид шид, эрчим долгис шингэсэн
Адис жанлав, авшиг шиншиг оршсон
Алтайнхаа хөх салхины өнгөтэй
Алтайн Чандмань хайрхандаа баринтагласан
Адууныхаа "Хийморь" галын сүлдэн тамгатай
Азын номин цэнхэр номоо хадаг лугаа өргөн барьж
Амьдрал ахуй, ажил үйлс, аливаа бүхэн тань
Алтайн сүрлэг их уулс шигээ өндөр
Алтан нарны сацраг лугаа мандан бадарч,
Ашид мөнх дэвжин дээшилж дэлгэрч явахын
Сайн ерөөл өргөеэ.
Р. Самдандовж
2016.05.03
гэжээ.
.
Мөн үнэтэй сургааль зөвлөгөөг нь сонсов.
Би хүнд номоо өгөхдөө хайш яайш гарын үсэг зурсан болоод өгдөг. Гэтэл тэр нь их хайхрамжгүй, хүндэтгэлгүй, бас соёлгүй хандлага юм байна. Хүнд номоо хэрвээ дурсгал болгон өргөн барьж буй бол сэтгэлийн үгээ харамгүй бичиж, итгэлийн галыг нь хөгжөөж өгч байх хэрэгтэй аж. Ном бол ердийн нэгэн бэлэг биш, түүнд эрхэм хүндэтгэлтэй хандаж байх ёстой юм байна гэдгийг Самдандовж ахын үлгэр жишээ, үг сануулгаас сайтар ойлгож авлаа. Хүнд ном өгч буй бол дэлгэн барьж байх хэрэгтэй аж. Үүгээр нэгд: номоо эрхэмлэсэн, утга санаа нь дэлгэрэн дэгжихийг билэгдсэн, хоёрт: өгч буй хүнээ эрхэмлэн хүндэлсэн сэтгэлгээ, хандлага илэрнэ.
Номын соёл гэж бүхэл бүтэн цогц соёл байна. Бидний өвөг дээдэс өөрсдөө эсгий гэрт сууж, хөдсөн дээл өмсдөг ч номоо алт эрдэнэсээр урлаж, торгоор баринтагладаг байсан. Номыг эрхэмлэх үзэл санаа их эртнийх. Энэ нь тэдний соён гэгээрсэн ухааны үр, илрэл.
Өвөг дээдэс маань "Номон дээр гишгэх нь алдас", "Номын цагаан буян", "Бэлэг бэлгийн дээд ном" гэх мэтээр үе үедээ сургаж ирсэн. Энэ нь номоо хүндлэн дээдэлж ирсэн манай үндэстний их ухааны илрэл аж. Ер аливаа улс үндэстний соёлын чадавхийг номонд хандаж буй хандлагаар нь тодорхойлдог ч тохиолдол бий. Бидний дээдэс энэ талаар хэнээс дутахгүй байжээ.
Ном - эхлүүлэх, - бүтээх, - дуусгах, - унших, - хэрэглэх, - хадгалах, - дамжуулах, - бэлэглэх, - өвлөх гэх мэтэд бүгдэд нь нарийн утга учир бүхий өв соёлын уламжлал бий. Бид тэр бүрийг нарийн мэддэггүй. Энэ мэтийг хэлээд сургаад өгөх эрдэмт ах нар байгаад талархаад баршгүй.
Их баярлалаа. Мөн ухаарч ойлгох учиртай олон зүйлсийг ярилцсан танин мэдэхүйн нэгэн үдшийг хамтдаа өнгөрөөлөө.
Ах номдоо доорх үгийг дайжээ.
"Эрхэм хүндэт дүү Б.Наминчимэд Танаа
Авъяаслаг, гэгээн оюунт хүмүүсийн үг
Амьд хийгээд бурханлаг ажгуу.
Амьд үгсийн ид шид, эрчим долгис шингэсэн
Адис жанлав, авшиг шиншиг оршсон
Алтайнхаа хөх салхины өнгөтэй
Алтайн Чандмань хайрхандаа баринтагласан
Адууныхаа "Хийморь" галын сүлдэн тамгатай
Азын номин цэнхэр номоо хадаг лугаа өргөн барьж
Амьдрал ахуй, ажил үйлс, аливаа бүхэн тань
Алтайн сүрлэг их уулс шигээ өндөр
Алтан нарны сацраг лугаа мандан бадарч,
Ашид мөнх дэвжин дээшилж дэлгэрч явахын
Сайн ерөөл өргөеэ.
Р. Самдандовж
2016.05.03
гэжээ.
.
No comments:
Post a Comment