ШИНЭ ХЭЛЦ ҮГС ба ТЭДГЭЭРИЙН ТАЙЛБАРУУД

Манай амьдрал үргэлж сонирхолтойгоор өрнөн баяжиж байдаг. Түүний нэг жишээ бол улстөрийн хүрээнээс нийгмийн хэрэглээ рүү олон шинэ содон хэлц үгс түрэн орж буй явдал юм. Тухайлбал:
- АКУЛ - жижиг болон дунд шатны авилгалчидаа сорж томорсон, улс төр, санхүүгийн томоохон бүлэглэлийн маш их нөлөө бүхий этгээд...
- АРВИНДАХ - Хамгийн чангаар зарчим гэж хашгирах атлаа хамгийн зарчимгүй завхай явахыг хэлнэ.
- БААБАРДАХ – эсрэг тэсрэг хоёр баримтын нэгийг нь тас дарж, нөгөөг нь өргөн мандуулж, тархи угаах үзэгдэл...
- Б... ДОЛООГЧ - уг нь энэ хэлц үг учиргүй зусардан бялдуучлагч гэсэн утгатай хуучин үг. Гэвч одоо шинэ утгаар баяжсан нь учиргүй зусардан бялдуучлаад зогсохгүй эргээд тэр долоосон зүйл рүүгээ хайр найргүй өргөстэй модон гадас шаагчдыг хэлнэ.
- ДАВХАР ДЭЭЛ - чаддаг чаддаггүйгээс үл хамааран төрийн өндөр албан тушаалыг хавсарч хаших...
- ДЭМБЭРЭЛТЭХ – шууд тулгаж мэлзэхтэй төстэй үйлдэл. Гэвч мэлзэх гэдэг бол бодит байдлыг шууд үгүйсгэхийг хэлдэг, тухайлбал: тухайлбал “Та ингэж хоцрох ёстой юу” гэсэн асуултад “Би огт хоцроогүй” гэж зүтгэж буй бол тэр мэлзэх болно. Харин энэхүү хэлц үг нь “Тийм, би хоцордог. Угаасаа л хоцордог юм” хэмээн бодит байдлыг шударгаар хүлээн зөвшөөрч буй мэт атлаа түүнийг шууд бүхэл утгаар нь хариу үгүйсгэж буй, ер нь тайлбарахад хэцүү, урьд өмнө бараг байгаагүй маш сонин үйлдэл болно. Хэл шинжээчид хэрхэн тайлбарлах талаар одоохондоо санал нэгдээгүй байна.
- НАМБАР ВАН - зохиогүй чимэг гэдэгтэй ойролцоо утгатай, магтуулсаар бодит байдлаас хэт тасран хоосон вакумд орсон хүнийг хэлнэ...
- ОЙМСЫГ НЬ ГОЗОЛЗУУЛАХ - авилгал авсан нөхдүүдийг хүчний байгууллага хүч хэрэглэн хэцүү нэртэй газар луу олны нүдэн дээр сүр дуулиантайгаар авч явах үзэгдлийг нэрлэнэ.
- ОЙМСОНД ХАВЧУУЛАГДАХ – оймс гозолзуулах гэх мэт нийгмийг нийтэд доргиосон шуугиантай ч урхагтай үйл явдлын үр дүнд азаар гэнэт од болон тодрох...
- ОРОНДОО ХУУЛЬ ЗАСАХ – хэтэрхий гаргасан идэвх чармайлт нь өөрийнх нь хүзүүг ороон шахамдуулах үзэгдэл
- САЙДЫН ДАМЖАА - мэргэжил, туршлага, ажлын чадвар харгалзахгүйгээр богино хугацаатайгаар Төрийн сайдын албыг ээлжлэн хаших...
- САЙХАНБИЛЭГДЭХ – маш ойлгомжтой, мэдээжийн зүйлийг гэнэт асуух...
- САНЗАЙДАХ – улс төрийн хүчний захиалгаар шүүхийн шийдвэрийг хүчээр мугуйдлан гаргах
- ХОШГОРУУЛАХ – нэн эмзэг сэдвийг ашиглан уран яруу илтгэж, зарим тохиолдолд илэрхий худал амлаж, хууран мэхлэх замаар олныг доргион хөөргөх үзэгдэл. Уг нь тарвага гэдэг амьтныг анчид агнахдаа үнэг, чоно мэтийн амьтантай төстэй хувцаслан, элдэв марзан маяг хөдөлгөөн үзүүлэн хошгоруулж байгаад хулхиар нь нам буудан агнахыг хэлдэг..
- ХОШГОРОХ - юуны ч учрыг олоогүй атлаа дагаж хөөрөх үзэгдэл.
- ХҮРЭЛСҮХДЭХ – аливаа шийдвэрийг шууд нам цохин унагах үзэгдэл...
- ЦАВЧИХ - авилгалын нэг хэлбэр. Төсвийн зардлыг үндэслэлгүйгээр өндөр тавьж, тэндээсээ албан тушаалтнууд хэсэглэн хувааж авах үзэгдэл.
- ЦӨӨВРҮҮД - тодорхой итгэл үнэмшлээр бус, хоолоо олж идэхийн тулд л ямар нэгэн намыг улайран дагагч, дэмжигч залуус...
- ЦЭНДДООДОХ – аливаа хурц асуудлыг маазруулан дүйвүүлэх замаар саармагжуулах...
- ЧАД ХЭЛ /нэр үг/ - авилгалчдын хоорондоо ярьдаг тусгай хэл хэллэгүүд, түүнийг дагасан ойлголтууд...
- ЧОЙЖИЛДУУЛАХ - Хууль бус зүйл үйлдэж байгаад улаам цайм гардуулж, том алаг нүд эргэлдүүлэх үзэгдэл..

- ХАР МАШИН гээд нэг учир битүүлэг, нууцлаг, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй зүйлийг дотроо агуулчихдаг, хэзээ ч нууц нь тайлагддаггүй учир маш их хардлага, зовлон үлдээдэг зүйлийг хэлдэг байна.

- БАРУУНЫ ТЭЖЭЭВЭРҮҮД -

- ЦОНХНЫ ЦААНААС МӨХӨӨЛДӨС ДОЛООЛГОХ -

- ГЭХ МЭТ-ээр үргэлжилнэ. Одоо сонгууль ойртож буй тул улам бүр нэмэгдэх буй заа...

ЖИЧ:
Би энэ үзэгдлийг сайшааж, дэлгэрүүлж, сурталчилж байгаа юм биш шүү, харин ч эдгээр үгийн цаана байдаг ёсон бус явдлуудад эгдүүцэж, түүнийг эсэргүүцэж буйгаа илэрхийлэн шүүмжилж буй хэлбэр маань энэ. ШОГЛОЛ ч гэх юм уу даа...