Засагт хан Содномравдан 1912 оны хавар Богдын ордонд болсон дайллагаас буцаж ирээд бие нь ихэд мууджээ. Нийслэл хүрээний Дашчоймбол дацангийн бүх лам нарыг Засагт ханы дэргэд аваачин ном гүрэм уншуулавч тусыг олсонгүй. Засагт ханы ойрын шадар лам нь “Хан тэнгэр болов. Богдын ордонд бараалхаж, тэнд хор хүртсэн гэнэ. Үнээний сүү уугаад тусыг эс олов” гэжээ.
Энд зориуд тэмдэглэх нэгэн зүйл буй нь 1911-1912 оны Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцлийн манлайд явсан гол хүмүүс бүгдээр богино хугацаанд учир битүүлгээр хорлогджээ. 1912 оны дараахнаас 1920 он хүртлэх цаг хугацаа бол үнэнч шударга, чадварлаг төрийн зүтгэлтнүүдэд нэн халгаатай цөвүүн цаг үе байсан байдаг. Харин ч Богд хааны хамгийн шавар хүн болох Шанзудов Бадамдорж гэх мэтийн долдой, ашиг завшаанч, эд агуурсыг эрхэмлэгч бэртэгчидэд ээлтэй байж.
-1912 оны хавар Тvшээт хан Дашням(26 нас),
- 1912 оны хавар Засагт хан Содномравдан(38 нас) нар хорлогдож нас баржээ.
-1913 онд Ерєнхий сайдын орлогч Бинт ван Гончигсvрэн,
-1914 онд Цэргийн яамны тэргvvн сайд Гомбосүрэн(31 нас),
-1914 онд Дотоод яамны тэргvvн сайд асан Даа лам Цэрэнчимэд(42 нас),
-1915 оны хавар Гадаад яамны тэргvvн сайд Чин ван Ханддорж(46 нас),
-1915 оны хавар Сангийн яамны тэргvvн сайд, Түшээт ван Чагдаржав(46 нас),
-1919 онд Сайн ноён хан Намнансvрэн зэрэг Чингис хааны язгуур угсаатай 8 том ихэс дээдэс хэдхэн жилийн дотор бүгд зүй бусаар хорлогдож нас барсан нь нэн сэжигтэйн дээр сайтар судлууштай юм.
1919-1920 оны үед Хүрээнд гарсан нэгэн дуунд
“Магнаг дээлтэй сайдууд гуай
Манийгаа худалдаж гялайв уу?
Хүрэн дээлтэй Шанзав гуай
Хүрээгээ худалдаад гялайв уу?
Хайрцаг дүүрэн янчаанаар
Халхаа худалдсан Шанзав гуай
Богц богц мөнгөөр
Богдоо худалдаад гялайв уу?
Дэнс дэнс мөнгөөр
Дэлхийгээ худалдсан сайдууд гуай
Уут уут мөнгөөр
Улсаа худалдсан Шанзав гуай" гэсэн мөрүүд бий.
Хээл хахууль авсан лан мөнгөнийх нь дүн ч тодорхой тоотойгоо, баримттайгаа бий дээ. Ийн худалдахад нь дээрх нэр бүхий ихэс хамгийн том халх, хаалт болох байсан нь харин ч нэг тодорхой доо.
No comments:
Post a Comment